STENBOL - Nivîskar Mukaddes Erdogdu Çelîk ku di darbeya leşkerî ya 12'ê Îlonê de hevjînê xwe winda kir û sê salan di girtîgehê de ma, got ku pêkanînên bi vî rengî îro jî di meriyetê de ne, lê hêzên demokrasiyê li hember wan li ber xwe didin.
Çil û pênc sal di ser derbeya leşkerî ya 12'ê Îlona 1980'yî re derbas bûn. Piştî derbeyê ku ji aliyê Serokê Fermandariya Giştî yê wê demê Kenan Evren ve hat birêvebirin, rewşa leşkerî hat ragihandin. Partiyên siyasî, digel bi sedan sendîka û rêxistinên civaka sivîl, hatin girtin. Milyon û 683 hezar kes hatin fîşkirin, 210 hezar doz li Dadgeha Ewlekariyê ya Dewletê (DGM) hatin vekirin û 230 hezar kes hatin darizandin. 7 hezar kes bi cezayê îdamê hatin darizandin û li 517 kesan cezayê îdamê hat birîn û ji van 50 kes hatin îdamkirin.
Nivîskar Mûkaddes Erdogdû Çelîk ku du meh beriya darbeyê ligel hevjînê xwe Îrfan Çelîk hat girtin û sê salan di girtîgehê de ma, behsa tiştên di dema darbeya 12'ê Îlonê qewimîn kir. Mûkkades Erdogdû Çelîkê diyar kir ku darbe li dijî têkoşîna şoreşgerî hatiye kirin û armanc ew bûye ku şoreşger bên tepeserkirin.
HEVJÎNÊ WÊ DI GIRTÎGEHÊ DE HAT QETILKIRIN
Mûkaddes Erdogdû Çelîkê bal kişand ser hincetên çêkirî yên ew pê hatine girtin û got: "Em xalên wekî dayîna îfadeyên derew û kuştinan hatin girtin. Lê dadgehê dizanibû ku tu eleqeya me bi van tohmetan re tune bû. Tevî her cûure îşkenceyê jî, me li ber xwe da. Ez wê demê li Girtîgeha Selîmiyeyê bûm. Ee di dema tekmîla îdareya girtîgehê ya serê sibehê de ji hewldana darbeyê agahdar bûn. Ji me re gotin, 'Hûn êdî girtiyên siyasî nînin; hûn leşker in. Em nûnertiya we ya siyasî betal dikin. Çalakiyên siyasî qedexe ne.' Jixwe qedexeya derketina hewadariyê pêk dihat."
Mûkaddes Erdogdû Çelîkê wiha behsa tiştên ku piştre qewimîn kir: "Min di 15'ê Îlonê de li dozgeriyê hewldana darbeyê dît. Wan ez qanih kirim ku biçim dozgeriyê û min ew kir. Derket holê ku hevjînê min rojek berê li Qişleya Davûtpaşa mirî hatiye dîtin. Di 12'ê Îlonê de pêşî Îrfan ji bo lêpirsînê birin. Di şeva 13'ê Îlonê de ew bi girtiyekî din re anîn hucreyê û sibehê mirî hat dîtin. Ez di 15'ê Îlonê de pê hesiyam ku Îrfan miriye. Niha, ez hem di 45'emîn salvegera 12'ê Îlonê û hem jî ya hevjînê xwe de me. Dewletê qet kuştinê qebûl nekir. Ji bilî îfadeya girtiyê di hucreyê de, îfadeyên kesî nehatin girtin. Piştî sê salan ez beraet kirim, lê min nekarî mirina hevjînê xwe lêkolîn bikim."
Mûkaddes Erdogdû Çelîkê bal kişand ser guhertinên girîng ên civakî û siyasî yên ku li Tirkiyeyê ji darbeya 12'ê Îlonê vir ve çêbûne û destnîşan kir ku destûra bingehîn û qanûna partiyên siyasî hatine guhertin û mafên danûstandinên kolektîf û grevê hatine desteserkirin. Mûkaddes Erdogdû Çelîkê destnîşan kir ku desthilatên din jî van polîtîkayan rojane kirine û domandine.
'MIROVAHIYÊ LI BER XWE DIDE'
Mûkaddes Erdogdû Çelîkê wiha axivî: "Wê demê dadgehên leşkerî hebûn, paşê Dadgehên Ewlehiya Dewletê çêbûn. Di destpêka salên 1990'î de, wan Qanûna Dijterorê derxist ku bi qasî berfirehbûna serhildana kurdan. Wan girtîgehên Tîpa F ava kir. Ya herî girîng, senteza tirk-îslamî di nav pergala komarî de hat bicîhkirin. Ev binesazî, îro jî berdewam dike."
Mûkaddes Erdogdû Çelîkê destnîşan kir ku pêkanînên darbeya 12'ê Îlonê îro jî berdewam dikin û got: "Îro, ew hîn hovtir, hîn neqanûnîtir e û zulm bi awayekî sivîl tê sepandin." Mûkaddes Erdogdû Çelîkê destnîşan kir ku muxalefet li hember vê rewşê li ber xwe dide û got: "Îro rojnamevan ji bo tundiyê li çepikan nadin. Çapemenî, xwendekar, rewşenbîr, Dayikên Aştiyê û Dayikên Şemiyê hene ku îro li ber xwe didin. Yên ku ji bo projeya Aştî û Civaka Demokratîk bi her awayî li ber xwe didin hene. Dînamîzmek ku hêzên demokrasiyê xurt dike derketiye holê. Ji ber vê yekê, tevî hemû zilmê, desthilata ku îro li ser serê me ye nikare encamên biryardar bi dest bixe. Di 12'ê Îlonê de karîn wê ji bo demekê rawestînin. Ew postalên xwînî nikaribûn heta hetayê bidomin. Ew baxçeyê gulên bêdirik ku wan afirandin, bi tevahî bi kar tînin. Lê mirovahiyê li hemberî vê yekê li ber xwe dide."