Li navçeya Licê ya Amedê, tora fihûşê ya ku Ajansa Mezopotamyayê (MA) derxist holê, partiyên siyasî û rêxistinên jinan xistin tevgerê. Piştî nûçeyê, di 1'ê Kanûnê de Tevgera Jinên Azad (TJA) û Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) li navçeyê dest bi xebatê kirin. Xebat tax bi tax, mal bi mal û bi civînan dest pê kirin.

 

Civaknas Yuksel Varhan a ku di roja ewil a xebatan de cih girt, diyar kir ku tiryak û fihûş bi awayekî sîstematîk û bi destê pergalê tên meşandin. Yuksel Varhanê anî ziman ku ji ber Licê civakeke polîtîk e, dewlet bi hişmedniya "Ez ê vê derê çawa birizînim? Ez ê mirovan çawa ji vê qada polîtîk bihelînim, van çawa bi rêve bibim û dûr bixim?" nêz dibe.

 

Yuksel Varhanê destnîşan kir ku bikaranîna tiryakê li navçeyê her ku diçe belav dibe û temenê bikaranînê daketiye 9 saliyê û ev yek bi destê dewletê pêk tê û ev tişt got: "Tiştê dayik li qadan ji me re dibêjin ev e: 'Em nikarin zarokên xwe ji vê çiravê rizgar bikin. Ji ber ku ji aliyê dewletê ve tê piştgirîkirin. Bi awayekî aşkera ev tişt tên kirin.' Dîsa nerazîbûna xwe nişan didin û dibêjin: 'Çima pêşî li vê nayê girtin? Hûn heta niha li ku bûn? Çima tiryak û fihûş evqas zêde bû?' Mafdar in. Di pêvajoyên qeyûman de em hinekî ji malbatên xwe dûr ketin. Ji ber wê mesafeyê dewletê ew valahî pir baş dagirt û bi kar anî."

 

 

'BI DESTÊ DEWLETÊ TÊ KIRIN'

 

Yuksel Varhanê anî ziman ku dewlet ciwanan ji ber xizaniyê re ber bi fihûş û tiryakê ve dikişîne û got ku ev yek li Licêya "Dilê Kurdistanê" hatiye asayîkirin û wiha pê de çû: "Mirov êdî wekî tiştekî asayî li vê rewşê dinêrin. Dizanin ku cîran an xizmên wan dikin, çavê xwe jê re digirin û hay jê hene ku hatiye vê astê. Lê dibêjin 'êdî em dikarin çi bikin?'. Di rastiyê de em dikarin li vir gelek tiştan bikin. Mirovên em bi wan re têkiliyê datînin li benda piştevaniyê ne. Dibêjin 'werin em bi hev re çareseriyekê bibînin'. Gelek malbat hene ku hevjîn û zarokên wan ketine vê rêyê. Gilî û gazinên malbatan ji vê rewşê hene. Lê nizanin ku wê çawa têkoşînê bikin. Ji ber ku bi destê dewletê tê kirin, daraz bêkêr e. Kesê ji tiryakê dikeve girtîgehê çend meh şûnde dîsa li derve ye û dîsa heman tiştî dike."

 

Yuksel Varhanê da zanîn ku di hevdîtinan de mirov dibêjin ew dizanin cezayên giran nînin û dibêjin "ji bo me ji siyasetê dûr bixin ev polîtîka tê meşandin" û wiha dirêjî da axaftina xwe: "Ji bo em vê rizîbûnê tune bikin, em ê dîsa mal bi mal bigerin, rastiya gel a rizîbûyî ji malbatan re vebêjin, bi piştgiriya civaknas û psîkologan şêwra xwe xurt bikin û saziyan çalak bikin. Em dikarin bi vî awayî yên ketine nava vê çiravê rizgar bikin. A rast heta maleke ku em neçûnê nemîne, em dikarin agahdarî û hişyariyê bikin."

 

'BI GEF Û ŞANTAJAN NEÇAR TÊN HIŞTIN'

 

Yuksel Varhanê bal kişand ser neçarkirina fihûş û tiryakê û destnîşan kir ku ev polîtîka ji bo ciwan nefikirin, nîqaş nekin û tev li çalakiyan nebin ji aliyê dewletê ve tên meşandin û got: "Divê mirov wan fêm bike û pêwendiyê deyne. Ji bo ew kes dîsa li civakê bên qezenckirin divê têkoşîn bê dayîn û baweriyê bi wan bînin. Gelo çiqas poşman in, kabûlkirin heye yan na, bi zorê tê kirin an na, divê hemû bê lêkolînkirin. Jixwe me di piraniya wan de ev dît; bi gef û şantajan neçar tên hiştin. Divê mirov li paşxaneya psîkolojîk binêre. Divê mirov sedemên maddî û manewî fêm bike."

 

'DIVÊ JIN DI VÊ TÊKOŞÎNÊ DE PÊŞENG BIN'

 

Yuksel Varhanê destnîşan kir ku ger pêşî li tiryak û fihûşê neyê girtin dê civakeke bi temamî rizandî derkeve holê û tekez kir ku îdiaya wan ew e civakeke polîtîk û exlaqî ava bikin axaftina xwe wiha domand: "Ger em exlaq di nava civakê de bi cih nekin, vê yekê li zarok, ciwan û jinên ciwan ferz nekin, em ê ji paradîgmaya xwe ya partiyê jî dûr bikevin. Perspektîfên me di vî alî de ne. Wekî jin û rêveberiyên herêmî îdiaya me hemûyan ew e ku; civakeke exlaqî û çandî biafirînin. Divê jin jî di vê têkoşînê de pêşeng bin. Ji ber ku tiştê ev xistiye nava me hişmendiya mêr û dewletê ye. Yên mexdûr dîsa jin û dayikên me ne. Yên ku neçarî nava vê çirava fihûşê dibin dîsa jinên me ne. Lê yên ku li hemberî vê serî radikin û têkoşînê dikin jî dê dîsa dayik û jinên me bin."

 

'JI BO ÇARESERIYA PIRSGIRÊKÊ DIVÊ HER KES BERPIRSYARIYÊ LI XWE BIGIRE'

 

Yuksel Varhanê diyar kir ku ji bo çareseriya vê pirsgirêkê divê her kes berpirsyariyê li xwe bigire û wiha dawî li axaftina xwe anî: "Jin û mêrên ku neçarî vê qadê bûne û dixwazin ji vê rewşê rizgar bibin, dikarin serî li saziyên me bidin. Ji ber ku bi rastî çareserî pêkan e. Em dikarin bi hev re çareseriyê bibînin. Pisporên me yên ku xwe di qada têkoşîna li dijî tiryak û tiryakkêşiyê de pêş xistine hene, dikarin serî li wan bidin. Di rewşên civakî de divê kevir li ser kevir neyê hiştin. Divê dengek bê derxistin. Ji ber ku sibê dê bandorê li hemûyan bike û bi rastî qadên ewle namînin."

 

MA / Heval Onkol