Êrişên li ser Eyn Îsayê ku Tirkiye bi Peymana Soçiyê soz dabû wê êrîş neke didomin. QSD li hemberî êrişan li ber xwe dide û bersiv dide, garantora peymanê Rûsya jî ji bo berjewendiyên rejîma Rûsyayê erişan temaşe dike.
Serokê AKP'ê û Serokomar Tayyip Erdogan têkildarî deynan got; “Ez bêtir li benda piştgiriyê me'. Lê pisporên aboriyê diyar dikin ku Tirkiye bi xizanî û betaliyek mezin re rû bi rû ye. Hîndekarê Beşa Îktîsadê yê Zanîngeha Bîlkentê Prof. Dr. Erînç Yeldan û Hîndekarê Beşa Îktîsadê yê Zanîngeha Teknîkê ya Rojhilata Navîn (ODTU) Prof. Dr. Ebru Voyvoda anîn ziman ku piştî vîrûsa Covid-19 dê li Tirkiyeyê hêjmara betalan ji 4,7 milyonan derkeve 11,7 milyonan.
Karkerên çandiniyê yên jin ku tevî hemû şert û mercên giran ên xebatê barê karên rojane jî hildigirin, bi xespkirina mafan re rû bi rû ne. Jinên ku hem li malê hem jî li nav erdan bi şidetê re rû bi rû dimînin, gava dozê mafên xwe dikin jî bi derxistina ji kar gef li wan tê xwarin.
Li gorî daneyan û bûyerên li ber çav rojane li Tirkiyê herî kêm 4 jin tên qetilkirin. Jinên li kêleka hev têkoşîna hevpar dikin wiha bersivê didin tundiya li ser jinan: “Heta em jiyanek azad û wekhev ava bikin, em ê we aciz bikin.”
Tirkiye, piştî noqteya xwe ya leşkerî ya Morekê ji noqteya xwe ya leşkerî ya Şîr Magarê jî vekişiya. Komên paramîlîter ku destpêkê li dijî vekişandina Tirkiyeyê derketin, pê re bêdeng bûn. Tê zanîn ku Tirkiye van hêzan li ser hedefên nû motive kiriye.
Endama Înîsiyatîfa Jinan a Rojhilata Navîn Buşra Elî diyar kir ku wan bi avakirina Înîsiyatîfê re tovên têkoşînê çandine û felsefeya Ocalan di têkoşîna jinan de rûpelek nû vekiriye.
Tevî hemû hewldanên ji bo kûrkirina şerê di navbera tirk-kurdan de, Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan li Îmraliyê israra xwe ya ji bo aştiyê her tim domand. Ji bo çareseriyê proje hilberandin û her tim ji bo aştiyê destê xwe dirêj kir, lê ev hewldanên wî nedihatin bersivandin.
Di pêvajoya ku partiyên Kurdan ji bo yekîtiyê têdikoşin de, hewldanên PDK'ê şerê navxweyî dikeve rojevê. Di vê pêvajoya ku PDK pêşmergeyan dişine herema Garê de, Endamê Komîteya Rêveber a PKK'ê Murat Karayiyan got "Em şerê navxweşî naxwazin'. Lê li dijî vê yekê Serokê PDK'ê Mesut Barzanî daxuyanî da û li dijî PKK'ê şer îlan kir. Ev bû sedema pirsan û bertekan.
Civaknas Yasîn Dûrak qedexekirin û astengkirina axaftina bi zimanê zikmakî wekî "qirkirina çandî" pênas kir û got ev jî bi qasî qikirinê sûcekî mezin e.
Hiqûqzan Mahmût Şakar, diyar kir ku li dijî Modernîteya Kapîtalîst ku Rojhilata Navîn veguherandiya gola xwînê alternatîfa tekane Modernîteya Demokratîk ku Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan nûnertiya wê dike ye û got: “Paradîgmaya Modernîteya Demokratîk di sedsala 21’emîn de nûnertiya tevgera şoreşger dike. Mînaka vê yekê ya herî şênber jî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ye.”
Ev demeke ku di navbera rêveberiya herêma di bin serweriya PDK’ê de û navenda Iraqê de li ser Şengal, Kerkûk û Maxmûrê hin hevdîtin tên kirin. Ev hevdîtin bi daxwaza Amerîka û Tirkiyê tên kirin. Ji kolandina xendekên li kolanan ên ji Şengalê heya Zaxoyê û jinûve sazkirina kelehên berê yên Seddam, ambargoya ku nêzî sal û nîvekê ye ji aliyê hikumeta Hewlêrê li ser Kampa Maxmûrê didome û her wiha hewildanên ji bo ku Eniya Tirkmenan li Kerkûkê bibe desthilatdar hemû nîşan didin ku li van herêman armanca kê çi ye û çi tê kirin.
Doç. Dr. Hakan Guneş, diyar kir ku Kurd û Fîlîstîniyan bi tekoşînên xwe, nexşeya siyasî û îdarî ya heyî ya Rojhilata Navîn ku di dorpêça hêzên kurewî de ye, dane zorê got: “Hebûn û rastiya van gelan bi rastiya emperyalîzmê re li hev nake. Ji ber vê plana emperyalîzmê kurd û filîstiyan nehat û red kirin.”
Şerê hêzên kurevî yên li Rojhilata Navîn her ku diçe geş dibe. Rojhilata Navîn êdî bûye qada şerê serdestan û bêtir polîtîkayên "Perçe bike û bi rêve bibe" pêş dixe û gelek dewletên qadê dixin nava şer. Bi zêdebûna şer re qeyran û qaos jî zêde dibe.
Di ser komploya navdewletî ya li dijî Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan re 22 sal borîn. Der barê komployê de siyasetmedarê Kurd Hatîp Dîcle anî ziman ku ji bo komplo bê famkirin divê geşedanên berê bên dahurandin û wiha got: “Heta Birêz Ocalan bi temamî azad nebe ev komplo bi dawî nabe. Ji bo kompo bi dawî bibe divê Ocalan azad bibe."
Hêzên global ên hesabên wan li ser erdnîgariya Rojhilata Navîn hebûn û ku Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan ji xwe re wek asteng didîtin nikaribûn bi awayek fizîkî ji holê rakin, serî li rêbaza tasfiyekirinê dan. Ev pêvajo bi derxistina Ocalan a di 9’ê Cotmeha 1998’an a ji Sûriyê gav bi gav li pêş ket.